انقلاب اسلامی؛ هنری در سایه اعجاز

هنر انقلاب اسلامی

هر واژه‌ای با واژگان قدیمی‌تر از خود قابل توضیح است. از بین سه واژه "هنر"، "انقلاب" و "اسلام" به نظر می رسد که کلمه اسلام از قدمت مفهومی و اصطلاحی بیشتری برخوردار است.

هنر در اسلام
یکی از ابزارهای اساسی تبلیغ دین اسلام هنر بوده و هست اگر چه نامی از واژه هنر در تبلیغ اسلام برده نشده است امّا واضح است که ابلاغ پیام در قالب‌هایی چون گفتار و نوشتار برای ماندگاری و تأثیرگذاری بیشتر نیازمند زیبایی و لطافت هنر هستند. از سخنان به جای مانده از پیامبران و اولیای الهی نیز این مطلب به خوبی مشخّص می‌شود. یکی از وجوه اعجاب برانگیز قرآن کریم به عنوان معجزه جاویدان آخرین فرستاده خداوند، "هنر در بیان" است که از آن با نام فصاحت و بلاغت نام برده می‌شود. قرآن کریم می‌فرماید:« بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبین‏ [شعراء/۱۹۵] آن را به زبان عربى آشکار (نازل کرد)!» این هنر تا جایی است که قرآن، هنرمندان سخن را به مسابقه فرامی‌خواند :« فَلْیَأْتُوا بِحَدیثٍ مِثْلِهِ إِنْ کانُوا صادِقینَ [طور/۳۴] اگر راست مى‏گویند سخنى همانند آن بیاورند!»   
هنرهای انقلاب اسلامی ایران

یکی دیگر از زوایای هنر انقلاب اسلامی هنرهایی است که خود انقلاب خلق کرد! انقلاب اسلامی ایران زیباترین هنرهای جمعی یک ملّت را که در تاریخ بی‌نظیر هستند آفرید. به چند مورد از هنرهای انقلاب اسلامی اشاره می‌کنیم:

۱- اَبَرهنری به نام "انقلاب"

بزرگترین هنر انقلاب عبور از سلطنت طاغوت به وسیله اسلام بود. ملّتی مبارز و اسلام دوست و قرآن دوست دست در دست یکدیگر با هدایت رهبری الهی و ابراهیمی بت طاغوت و استبداد را با تبر جهاد و استقامت شکستند و ابهّت اسلام را به زیباترین شکل از لابلای ابهت خیالی مستکبران جهانخوار همچون خورشیدی به طلوع نشاندند. این هنر، نتیجه هنراعجاز جاوید است که می‌فرماید:«  وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی‏ کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت‏ [نحل/۳۶] ما در هر امتى رسولى برانگیختیم که: «خداى یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید!»» بی سابقه بودن انقلاب اسلامی خود نشان دهنده هنر واقعی این مردم و این رهبر است. انقلابی که ملاک آن عزّت و شوکت در مقابل کفّار و رحمت و عطوفت برای مؤمنان است همانگونه که خداوند می‌فرماید:« یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ [مائده/۵۴]اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! هر کس از شما، از آیین خود بازگردد، (به خدا زیانى نمى‏‌رساند خداوند جمعیّتى را مى‏‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر کافران سرسخت و نیرومندند آنها در راه خدا جهاد مى‏‌کنند، و از سرزنش هیچ ملامتگرى هراسى ندارند. این، فضل خداست که به هر کس بخواهد (و شایسته ببیند) مى‏‌دهد و (فضل) خدا وسیع، و خداوند داناست.»

۲- هنر عبور از گردنه‌های بی‌سابقه در تاریخ

انقلاب یک سال و یک روز نبود بلکه انقلاب همانند معجزه‌ای مداوم است. این یکی دیگر از خصوصیات یک هنر است. هنر باعث می‌شود تا اثر همیشه تازه باشد و کهنه نشود لذا انقلاب نیز باید مستمر باشد! ویژگی انقلاب اسلامی ایران این بود که توانست مستمر باشد و از گردنه‌های سختی چون انواع جنگ‌ها و فتنه‌ها و مشکلات گذر کند. مشکلاتی که هر کدام از آن‌ها به تنهایی می‌توانست ماهیّت انقلاب را واژگون و منهدم کند در حالی‌که نه تنها این اتّفاق نیفتاد بلکه روز به روز بر بالنگی و عظمت آن افزوده شد. و این یعنی هنر بزرگ هزاره! این نتیجه از یمن وجود اتّحاد در بین مردم به برکت اسلام بود که امیر المؤمنین علیه السلام نیز به آن وصیّت کرده اند که:« ثُمَّ إِنِّی أُوصِیکَ یَا حَسَنُ وَ جَمِیعَ وُلْدِی وَ أَهْلَ بَیْتِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ بِتَقْوَى اللَّهِ رَبِّکُمْ، فَلا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ... وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا[۱] سپس اى حسن تو را و همه فرزندان و اهل بیتم را و هر کس از مؤمنین را که این نوشته من به او مى‏رسد به تقواى خداوند پروردگارتان وصیّت مى‏کنم. از این دنیا نروید مگر آنکه اسلام را پذیرفته باشید. همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و متفرّق نشوید.»

۳-هنر رشد اجتماعی

این هنر نیز در سایه قدرت و قابلیت محتوای ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی محقّق شده است. از شروع انقلاب تا به اکنون سال به سال بر رشد اجتماعی مردم از هر نظر افزوده شده است و با تجربه امتحان‌های مختلف و گذر از اتّفاقات گوناگون، شناخت و نگرش مردم نسبت به وقایع داخلی و خارجی کشور بسیار عمیق‌تر و حقیقی‌تر شده است. این یک هنر است که نظامی بر پایه یک ایدئولوژی صحیح بتواند هم روز به روز مستحکم‌تر و قوی‌تر شود و هم مردم خود را در زمینه‌های مختلف رشد دهد. معارف اسلامی باعث این رشد می‌شود و انقلاب هنر ایجاد زمینه برای نشر معارف اهل بیت علیهم السلام را داشت. امام رضا علیه السلام فرمودند:« رحم اللَّه عبدا أحیى‏ أمرنا، فقلت له، و کیف یحیی امرکم؟ قال علیه السّلام: یتعلّم علومنا و یعلّمها النّاس، فإنّ النّاس لو علموا محاسن کلامنا لاتّبعونا [۲] خدا رحمت کند بنده‌‏اى را که امر ما را زنده مى‏کند. پرسیدم: چگونه امر شما را زنده مى‏کند؟ فرمود: علوم ما را فرا مى‏گیرد و آن را به مردم مى‏‌آموزد. اگر مردم سخنان زیباى ما را بدانند قطعا از ما پیروى مى‏کنند.» هنر انقلاب این بود که رسانه شد!

۴-هنر زنده کردن ملّت‌ها
هدایت مردم در جهت بیداری و قیام در مقابل ظالمان زمان خود از جمله اهداف مهم پیامبران و ادیان الهی است که با بعثت پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله به بهترین شیوه در قالب کامل‌ترین دین به بشریت عرضه شد و این انقلاب اسلامی بود که به شکل منحصر به فردی از جوشش این معارف ناب متولّد شد و دیگر امّت‌ها را نیز به خروش علیه ظلم درآورد. این هنر انقلاب اسلامی است. پیامبر اکرم فرمودند :« یا علی...لئن یهدی اللَّه على یدیک رجلا خیر لک ممّا طلعت علیه الشمس و غربت، و لک ولاؤه [۳] اى على... به خدا سوگند که اگر خداوند مردى را به دست تو هدایت کند، براى تو بهتر است از همه آنچه خورشید بر آن طلوع و غروب کرده است. و حقّ دوستى او با خداوند از آن تو است.» انقلاب، ملّت‌ها را هدایت کرد و این بزرگترین هنر است!
پس انقلاب در پرتو اعجاز اسلام، خود، هنری استثنایی است. قدرش را بدانیم...
پی‌نوشت
[۱] کتاب سلیم بن قیس الهلالی‏، ص ۹۲۵
[۲] الحکم الزاهرة با ترجمه انصارى، ص: ۲۶۶
[۳] الحیاة، ج۱، ص ۶۹۲