بوی تاول؛ بوی مرگ!

نزدیک نوروز، بوی میوه‌های مختلف در میوه‌فروشی ها نوید شروعی دیگر با دیدوبازدیدهای نوروزی می‌دهد. امّا در حدود ۳۰ سال قبل در کردستان عراق و با استقبال گرم کردنشینان حلبچه از نیروهای ایرانی، قتّال عراق – صدّام – جنایتی تازه رقم زد و با بمب‌های شیمیایی مثل گازهای سارین و خردل و... حدود ۵۰۰۰ نفر را مظلومانه کشت. و حدود ۱۰ هزار نفر را مجروح کرد و تعداد زیادی را نیز با اثرات بمب‌های شیمیایی معلول کرد. وقتی این اتّفاق و اتّفاقاتی از این دست را می‌شنویم نا خودآگاه این سؤال به ذهن می‌رسد که چگونه خداوند جزای این ظلم‌های نابخشودنی را خواهد داد؟ آیا این دنیا ظرفیّت انتقام از این جنایات را دارد؟برای تبیین این بحث، باید به دل به دامان قرآن و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت بسپاریم و از گلزار معرفت نورانی وحی، زلالی هر چند اندک به کام جان بچشانیم. و مقدمه آن نیز مروری اجمالی بر خصوصیات این دنیا و نیز ظرفیت عظیم آخرت است .   ترسیم میدان دنیا
۱- محل کاشت؛ نه برداشت!
دنیا محلّی موقّتی است که توسط خداوند متعال خلق شده است و دلیل این خلقت هم امتحان و ارزیابی و نشان دادن جایگاه افراد و به تبع آن نیز تکامل انسان، انسانیّت و شکوفایی ظرفیّت‌های شگرف آن است. حضرت عیسی علیه السلام در موعظه‌ای می‌فرمایند:« بِحَقٍّ أَقُولُ لَکُمْ إِنَّ الدُّنْیَا خُلِقَتْ مَزْرَعَةً تَزْرَعُ فِیهَا الْعِبَادُ الْحُلْوَ وَ الْمُرَّ وَ الشَّرَّ وَ الْخَیْرَ وَ الْخَیْرُ لَهُ مَغَبَّةٌ نَافِعَةٌ یَوْمَ الْحِسَابِ وَ الشَّرُّ لَهُ عَنَاءٌ وَ شَقَاءٌ یَوْمَ الْحَصَادِ[۱] به‌ حقّ برایتان مى‏گویم: براستى سراى دنیا چون کشتزارى آفریده شده، که بندگان در آن بذر شیرین و تلخ، و بدى و خوبى افشانند، حال آن‌که بذر خوبى در روز حساب، نتیجه سودمندى براى او دارد، و بدى در روز کشت، مایه رنج و بدبختى او است».
۲- خلقت دنیا برای انسان
خداوند خلقت این دنیا را برای ما انسان‌ها قرار داده است و می‌فرماید:« هُوَ الَّذی خَلَقَ‏ لَکُمْ‏ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً [بقره/۲۹] او خدایى است که همه آنچه را(از نعمت‌ها) در زمین وجود دارد، براى شما آفرید». و می‌فرماید:« إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلا [کهف/۷] ما آنچه را روى زمین است زینت آن قرار دادیم، تا آن‌ها را بیازماییم که کدامینشان بهتر عمل مى‏کنند!». از این دو آیه فهمیده می‌شود که نعمت، ابزار امتحان است زیرا دنیا محل امتحان است.
۳- دنیا ابزار است؛ نه هدف!
ابزاری است که از آن برای رسیدن به جایی دیگر استفاده می‌شود امام صادق به نقل از امام باقر علیهماالسلام می‌فرمایند:« وَ لَکِنِ اجْعَلِ الدُّنْیَا بِمَنْزِلَةِ قَنْطَرَةٍ عَلَى نَهَرٍ جُزْتَ عَلَیْهَا وَ تَرَکْتَهَا وَ لَمْ تَرْجِعْ إِلَیْهَا آخِرَ الدَّهْر [۲] ولى دنیا را چون پلى قرار ده که بر جوی آبی است و از آن بگذرى و آن را رهاکنی و تا پایان روزگار به آن برنگردى‏». هیچ کس پل را هدف نمی‌انگارد بلکه آن طرف پل رفتن مهم است.

آخرت
 همان‌طور که در بهشت لذّت‌ها عمیق و سیری‌ناپذیر هستند در دوزخ نیز عذاب‌ها عادی شونده و کوتاه مدت نیستند. ضمن این‌که، قدرت جسم انسان‌های معذّب در دوزخ بسیار بیشتر و غیرقابل مقایسه با قدرت و توان درک درد و عذاب در این دنیاست. نمونه‌ای از تجسّم معنای عذاب آخرت را بیان می‌کنیم.

آسان‌ترین عذاب در دوزخ
پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله می فرمایند:« أدنى أهل النّار عذابا ینتعل بنعلین من نار یغلی دماغه من حرارة نعلیه‏ [۳] از مردم جهنم آن‌که عذابش از همه آسان‌تر است دو کفش آتشین به‌ پا دارد که مغز او از حرارت کفش‌هایش به‌جوش مى‏آید». این روایت به خوبی قدرت شدید عذاب در آخرت را هم از جهت درک و هم از جهت حرارت نمایان می‌سازد. این در حالی است که سختی‌ها و رنج‌های این دنیا در هر دوجهت (هم از جهت درد و هم از جهت درک) نسبت به عذاب آخرت بسیار اندکند. امیر المؤمنین علی علیه السلام در مقایسه عذاب دنیا با عذاب آخرت این‌گونه می‌فرمایند:« على انّ ذلک بلاء و مکروه قلیل مکثه یسیر بقاؤه قصیر مدّته فکیف احتمالى لبلاء الاخرة و جلیل وقوع المکاره فیها و هو بلاء تطول مدّته و یدوم مقامه و لا یخفّف عن اهله لأنّه لا یکون الّا عن غضبک و انتقامک و سخطک و هذا ما لا تقوم له السّموات و الأرض‏ [۴] با آنکه این غم و اندوه و ناگوارى درنگش کم، بقایش اندک و مدّتش کوتاه است، پس چگونه خواهد بود تابم در برابر بلاى آخرت، و فرود آمدن ناگواری ها در آن جهان بر جسم و جانم و حال آن‌که زمانش طولانى و جایگاهش ابدى است و تخفیفى برای اهل آن بلا نخواهد بود، چرا که مایه آن بلا، جز از خشم و انتقام و ناخشنودى تو نیست و این چیزى است که تاب نیاورند در برابرش آسمان‌ها و زمین».

سؤال و جواب
در جواب این سؤال که چرا افراد خونخواری همچون صدّام در این دنیا عذاب نمی‌شوند؟ و اصلا آیا در این دنیا امکان عذاب آن‌ها وجود دارد؟ و یا این‌که اصلا چرا خداوند به این‌ها اجازه می‌دهد تا این قدر به جنایت بپردازند؟ باید گفت:
اول: همانطور که بیان شد اصل وجود این دنیا برای آزمایش است. لذا اگر خداوند اجازه ندهد که نیّات افراد پلیدی همچون صدّام و امثال او مشخص شود آزمایش واقعی صورت نپذیرفته و حجّت برای عذاب آن‌ها در آخرت تمام نشده است.
دوم: همانطور که در بیان نوع عذاب در آخرت اشاره شد؛ عذاب در آخرت از جنس عذاب دنیا نیست بلکه بسیار شدیدتر، کوبنده‌تر و دردناک‌تر است.به شکلی که اصلا قابل مقایسه با عذاب دنیا نیست. به همین جهت قطعا آخرت، ظرفیّت عذاب هراندازه گناه را دارد.
سوم: دنیا محدود است و ظرفیّت درونی افراد – چه افراد خوب و چه افراد بد – فراتر از این دنیا و وسعت آن است. لذا قطعا نیاز به دنیایی دیگر(آخرت) هست تا هر کسی به جزای کار خود برسد.
پس باید گفت: بمبارانی که به دستور صدام و با فرماندهی علی حسن المجید(علی شیمیایی) انجام شد جنایت خونباری است که قطعا در آخرت عذاب سختی را برای همه افرادی که در آن دست داشتند به همراه خواهد داشت.
پی‌نوشت
[۱] تحف العقول ،ص ۵۱۱
[۲] الکافی، ج‏۲، ص ۱۳۵
[۳] نهج الفصاحه، ص ۱۷۶، ح ۱۲۱
[۴] صحیفه علویه(متن‏عربى)، ص ۲۰۰ – مفاتیح الجنان(دعای کمیل)