درباره من
اللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُک
ادامه...
سایه‌ای بالای سر
واژه‌ای به نام پدر
جایگاه خانواده در اجتماع و تأثیر آن بر سلامت، بالندگی و رشد آن همچون
دُرّی گرانبهاست که در صورت غفلت از سلامتش و اهمّیت ندادن به آن باید
منتظر آسیب‌های مهلک فردی و اجتماعی آن باشیم. در این میان نقش پدر به
عنوان اولین مسئول خانواده بسیار حائز اهمیّت است.
جایگاه پدر در اسلام
قرآن کریم به خوبی این جایگاه را گاهی به عنوان والدین(در مقابل فرزندان) و
گاهی به عنوان مرد( در مقابل همسر) مشخص کرده است. در اهمیت جایگاه والدین
در قرآن همین بس که احسان به آن‌ها را بعد از توحید سفارش کرده است مثل
اینکه فرموده است:« وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ لا
تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْسانا [بقره/83] و (به
یاد آورید) زمانى را که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را
پرستش نکنید و به پدر و مادر... نیکى کنید».
نیکی و احسان به پدر بسیار مهم و با ارزش است امّا؛ مهمترین نیکی‌ها، ادای
حقی است که نسبت به آن‌ها بر دوش فرزند است. حال باید دانست که حق پدر بر
فرزند چیست؟ همین سؤال از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله پرسیده شد و
ایشان فرمودند:« لا یُسَمِّیهِ باسمِهِ ، و لا یَمشی بَینَ یَدَیهِ ، و لا
یَجلِسُ قَبلَهُ ، و لا یَستَسِبُّ لَه [1] او را به اسم صدا نزند، جلوتر
از او راه نرود، پیش از او ننشیند و برایش دشنام نخرد». این‌ها نمونه‌هایی
از احترام گذاشتن به پدر است. پس طبق این روایت احترام به پدر مصادیق
مختلفی دارد. حال به مصادیق ذکر شده در این روایت می‌پردازیم.
مؤلفه‌های ایمان اقتصادی
ایمان در اقتصاد
ایمان به خدای متعال در تمامی امور زندگی فردی و اجتماعی انسان سرایت دارد و
در شرایط هجوم و نفوذ اقتصادی و در واقع جنگ اقتصادی باید به اقتصاد از
نگاه دین نظر کنیم و برای حل این مشکل همانند مشکلات دیگر نگاه دین را
جستجو کنیم.
یکی از ابعاد اقتصاد دینی، نگاه مؤمنانه به آن است. اقتصاد نیز باید در
جامعه اسلامی ایمان به خدا داشته باشد. ایمان به خداوند در اقتصاد یعنی به
راه و روش اسلامی در اقتصاد و نیز وعده ها و حذرهای الهی در باب اقتصاد
اطمینان داشته و بر طبق همان ها عمل شده، مطمئن بود که به اقتصادی قوی و
مستحکم و مطمئن نائل خواهیم شد. در این نوشتار سعی می‌کنیم به تعدادی از
مولفه‌های ایمان اقتصادی به عنوان یکی از شاخه‌های ایمان که در آیات و
روایات به آن تأکید شده اشاره ای اجمالی داشته باشم.
مولفه‌های ایمان اقتصادی
ریشه اقتصاد مؤمنانه، اعتقاد درونی و باور قطعی به این است که تمامی
دارایی‌های عالم، ملک صد در صد خداوند عالم است:« لِلَّهِ ما فِی
السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمید
[لقمان/۲۶] آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آنِ خداست، چرا که خداوند
بىنیاز و شایسته ستایش است!»
ابتدا تعریفی از ایمان را که در احادیث نقل شده با هم مرور می‌کنیم: عبد
السلام بن صالح از امام رضا (ع) و او از پدرانش نقل مىکند که پیامبر خدا
(ص) فرمود:« الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ
وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَان [۱] ایمان شناخت با قلب و اقرار با زبان و عمل
کردن با اعضاى بدن است». پس ایمان اقتصادی نیز درجات قلبی، لسانی و عملی
دارد. البته ما در اینجا فقط به بُعد مرتبه قلبی آن اشاره می‌کنیم.
باز هم پای شهداء در میان است!
جهاد علمی تا شهادت
علم و فناوری همچون جهاد در میدان مبارزه نظامی ارزشمند است بلکه حتّی بیشتر از آن! امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید:« الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الْعِلْمِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ إِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ کَمْ مِنْ مُؤْمِنٍ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ فِی طَلَبِ الْعِلْمِ فَلَا یَرْجِعُ إِلَّا مَغْفُورا [۱] بیرون رونده (از خانه یا از شهر) در طلب و بدست آوردن علم مانند جهاد و کارزارکننده در راه خدا است، زیرا طلب علم بر هر مسلمانى واجب است، و چه بسیار مؤمن و گرویده به خدا و رسول که از منزل و سراى خود در طلب و بدست آوردن علم بیرون می‌رود و باز نمی‌گردد مگر آنکه آمرزیده شده است.» این جهاد در این عصر و زمان که دشمنان اسلام به سلاح علوم روز مجهّز هستند از هر زمان دیگری اولویّت و اهمّیت بیشتری دارد به خصوص اگر علم مورد نظر قدرت راهبردی ویژه‌ای در دنیا داشته باشد. امروز علم و فناوری هسته‌ای از جمله علومی است که ملاک پیشرفت علمی تراز اول جهانی است به خصوص اینکه در علوم مختلف از جمله کشاورزی، صنعت و ... تأثیر ویژه‌ای دارد. دلیل دیگر اهمّیت ویژه جهاد علمی هسته‌ای شهدای دانشمندی هستند که تقدیم انقلاب شده است. این یعنی جهاد علمی دانشمندان ما دقیقا در مقابل خواست دشمنان بوده و هست.
انرژی فوق هسته‌ای شهید
شهادت در منطق انقلاب جایزه‌ای منحصر به فرد از طرف خداست که به مجاهدان خاص مدافعان اسلام عنایت می‌شود. امروز دفاع از اسلام از راه تلاش علمی شایسته و مجاهدانه است. شهید آنگاه که به اوج اخلاص در راه جهاد می‌رسد انرژی استثنایی ایمان و تکاپوی الهی را به واسطه ریخته شدن خونش در جامعه اسلامی پمپاژ می‌کند و در تاریخ بشریّت شمع محفل می‌شود. شاید یکی از معانی زنده بودن شهید نیز همین باشد که قرآن می‌فرماید:« وَ لا تَحْسَبَنَ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُون [آل عمران/۱۶۹] (اى پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زندهاند، و نزد پروردگارشان روزى داده مىشوند.» بعد از شهادت شهید، مثل بمب اتمی که منفجر شده باشد همه به فکر هدف و مسیر شهید می‌افتند و راهی بزرگ با افراد زیاد و انگیزه‌ای عجیب همچون امواج خروشان برای نیل به هدف شهید به راه شروع می‌شود. پس شهید زنده است و انرژی فوق هسته‌ای دارد.
صید صیّـــــــاد
همه ما صیّاد شیرازی را به عنوان یکی از زبده‌ترین فرماندهان دوران دفاع
مقدّس می‌شناسیم امّا باید دانست که قبل از اینکه ایشان فرماندهی عالی برای
دیگران باشند فرماندهی نفس خویش را به عالی‌ترین درجه همچون عارفی بزرگ به
دست گرفته بودند که از اخلاق و رفتار ایشان در تمامی کارها مشخص بود. حال
با زبان روایت به چند ویژگی شخصیّتی ایشان می‌پردازیم.
زیرکی و دقّت
یکی از نشانه‌های مؤمن زیرکی است. پیامبر اعظم(صلّی الله علیه و آله)
می‌فرمایند:« الْمُؤْمِنُ کَیِّسٌ فَطِنٌ حَذِر [۱] مؤمن در زندگى زرنگ و
باهوش است و همواره با احتیاط در امور نگاه مىکند.» امیر سپهبد صیّاد
شیرازی در عین حالی که بسیار زیرک و دقیق بودند از مشورت با دیگران نیز
غافل نمی‌شدند. شهید صیاد، قلبی مومن و مغزی متفکر داشت.انسان عاقل همیشه
خود را در عقل دیگران شریک می‌کند.[۲]
مشورت
امیرالمؤمنین علیه السلام در رابطه با اهمّیت مشورت فرمودند:« لَا غِنَى
کَالْعَقْلِ وَ لَا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ لَا
ظَهِیرَ کَالْمُشَاوَرَة [۳] هیچ بىنیازى چون خِرَد نیست، و هیچ فقری
چون نادانى و هیچ میراثى چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نیست.» صیّاد
شیرازی در امور جنگ و فرماندهی، خبره و کارآزموده بود ولی بازهم از مشورت
دیگران استفاده می‌کردند. [۴] یکی از آفت‌های زیرکی و عقل و توانمندی،
خودپسندی و تکبّر است بسیاری هستند که زرنگ و تیزبین هستند امّا دچار آفت
تکبّر و خودپسندی شده‌اند. در حدیثی از امام علی علیه السلام در نهج
البلاغه می‌خوانیم که فرمودند:« عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ
حُسَّادِ عَقْلِه [۵] خودپسندى یکى از حسودان عقل است.»شهید صیّاد متواضع
بود.
ادامه مطلب ...
امام باقر علیه السلام؛ اخلاق در القاب
امام محمّد باقر علیه السلام نیز همانند تمامی اهل بیت علیهم السلام انسانی کامل و معصوم و حجّت الهی است که صحبت درباره ایشان همانند برداشتن کاسه‌ای آب از دریایی بیکران فضیلت است. با نگاهی با القاب امام پنجم شیعیان حضرت اباجعفر محمّدبن علیّ‌بن الحسین (علیهم السلام) از نگاه آیات و روایات به بررسی گذرای شخصیّت ایشان می‌پردازیم امید آنکه ما نیز لیاقت و توفیق مشایعت ایشان را داشته باشیم؛ ان شاء الله!
امانتداری یکی از خصال شایسته انسانی است که هم قرآن کریم و هم اهل بیت عصمت و طهارت بر آن تأکید دارند. قرآن کریم می‌فرماید:« إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها [نساء/۵۸] خداوند به شما فرمان مىدهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید.» همچنین امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:« اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَلَیْکُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ- فَلَوْ أَنَّ قَاتِلَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع ائْتَمَنَنِی عَلَى أَمَانَةٍ- لَأَدَّیْتُهَا إِلَیْهِ [۱] از خدا بترسید و بر شما باد به اداء امانت به صاحبش که به شما سپرده و اگر کشنده امیر مؤمنان به من امانتى سپارد البته که آن را به وى ادا کنم.» یکی از القاب امام باقر علیه السلام "امین" است. با اینکه تمامی ائمّه معصومین از هر جهت در نهایت امانتداری بوده‌اند امّا علّت شهرت امام باقر علیه السلام به لقب امانتداری چه چیزی می‌تواند باشد؟ به دلیل فضای آماده‌ای که برای بیان معارف الهی و اسلامی از گنجینة‌الأسرار دل امام باقر علیه السلام به وجود آمده بود ایشان با برپایی محافل علمی و دانشجوییِ فوق العاده در آن زمان، مطالب علمی گهربار فراوانی را که در دل داشتند بروز دادند و همگان متوجّه حقایق علمی که در وجود ایشان بود شدند. از این جهت شاید مردم آن عصر ایشان را به عنوان امانتدار علوم بی‌انتهای الهی شناختند و به این نام – امین – یعنی امانتدار حقایق و اسرار الهی نامیدند. در زیارت امین الله نیز، اهل بیت علیهم السلام را با همین لقب صدا سلام می‌دهیم و می‌خوانیم:« السّلامُ عَلیکَ یا أَمینَ اللهِ فی أرضِه ».
انقلاب اسلامی؛ هنری در سایه اعجاز
هنر انقلاب اسلامی
هر واژه‌ای با واژگان قدیمی‌تر از خود قابل توضیح است. از بین سه واژه "هنر"، "انقلاب" و "اسلام" به نظر می رسد که کلمه اسلام از قدمت مفهومی و اصطلاحی بیشتری برخوردار است.
یکی از ابزارهای اساسی تبلیغ دین اسلام هنر بوده و هست اگر چه نامی از واژه هنر در تبلیغ اسلام برده نشده است امّا واضح است که ابلاغ پیام در قالب‌هایی چون گفتار و نوشتار برای ماندگاری و تأثیرگذاری بیشتر نیازمند زیبایی و لطافت هنر هستند. از سخنان به جای مانده از پیامبران و اولیای الهی نیز این مطلب به خوبی مشخّص می‌شود. یکی از وجوه اعجاب برانگیز قرآن کریم به عنوان معجزه جاویدان آخرین فرستاده خداوند، "هنر در بیان" است که از آن با نام فصاحت و بلاغت نام برده می‌شود. قرآن کریم می‌فرماید:« بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبین [شعراء/۱۹۵] آن را به زبان عربى آشکار (نازل کرد)!» این هنر تا جایی است که قرآن، هنرمندان سخن را به مسابقه فرامی‌خواند :« فَلْیَأْتُوا بِحَدیثٍ مِثْلِهِ إِنْ کانُوا صادِقینَ [طور/۳۴] اگر راست مىگویند سخنى همانند آن بیاورند!»
بنت الهدی
شهادت به عنوان یک مزد برتر در دین اسلام خواسته و آرزوی هر مؤمن مجاهدی است. در آستانه شهادت یک خواهر و برادر مؤمن و انقلابی به رمز و راز انقلابی بودن در زمان حال می‌پردازیم. بنت الهدی صدر فرزندی از خاندان عالم‌پرور و وارسته صدر است. زنی که پا به پای برادر فرزانه و انقلابی خود در مقابل رژیم خونخوار بعث عراق ایستاد و هر لحظه را با فریاد بر خفقان ظلم، در پیِ پارگی چُرت جهاد بود.
درست است که جهاد و پیکار نظامی در ابتدای امر بر دوش مردان نهاده شده است ولی زنان نیز می‌توانند در مسیر بیداری و بصیرت‌دهی مردم روزگار خود نقش بسزایی را ایفا کنند. پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند:« مَن ماتَ و لَم یَغْزُ ، و لَم یُحدِّثْ بهِ نَفسَهُ ، ماتَ على شُعْبَةٍ مِن نِفاق [۱] کسى که جهاد نکرده یا آرزوى جهاد نداشته باشد و بمیرد به نوعى نفاق مرده است.» این روایت بیانگر آن است که آرزوی ایستادن در مقابل دشمنان و ضربه زدن به آن‌ها برای دفاع از اسلام یکی از ویژگی‌های ایمان است. زنان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. زن نیز باید به فکر دفاع از اسلام باشد. بنت الهدی صدر با آموخته‌هایی که از برادر خود آیت الله سیّد محمدباقر صدر(ره) از دین اسلام داشت بر آن بود تا جهادی هر چه مؤثرتر و کوبنده‌تر در مقابل دشمنان اسلام زمان خود بروز دهد. بنت الهدی صدر این زن مجتهد و مجاهد در تبیین این جهاد می‌گوید:« مسؤولیت شرعی، ما را بر آن می دارد که در برابر ظلم و ظالم، این چنین موضع گیری کنیم. دیگر زمان سکوت به سر آمده است. ما باید صفحه دیگری از جهاد و مبارزه بگشاییم. ما سال های متمادی سکوت کرده ایم و هر چه بیشتر سکوت کنیم دشمنان ما گستاخ تر می‌شوند. چرا باید ساکت باشیم؟»[۲]