امام کاظم علیه السلام و طرح کلی سبک زندگی اسلامی

سبک زندگی از منظر امام کاظم علیه السلام

در این نوشتار با نگاه به یک روایت از امام کاظم علیه السلام مدیریت زمان از نظر اسلام را بررسی می‌کنیم امید آن که با توجه و تعمّق در این روایت و برنامه‌ریزی عملیاتی برای تحقّق آن، به تنظیم سبک زندگی به شکل منطقی و صحیح دست یابیم.
حضرت موسی‌بن‌جعفر؛ امام کاظم علیه السلام در حدیثی گرانقدر می‌فرمایند:« إِجْتَهِدُوا فی أَنْ یکُونَ زَمانُکُمْ أَرْبَعَ ساعات:ساعَةً لِمُناجاةِ اللهِ، وَساعَةً لأمْرِالْمَعاشِ، وَساعَةً لِمُعاشَرَةِ الإخْوانِ والثِّقاةِ الَّذینَ یعَرِّفُونَکُمْ عُیوبَکُمْ وَیخَلِّصُونَ لَکُمْ فِی الْباطِنِ، وَساعَةً تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُمْ فی غَیرِ مُحَرَّم وَبِهذِهِ السّاعَةِ تَقْدِروُنَ عَلَی الثَّلاثِ ساعات [1] فرمود سعى کنید شبانه‌‏روز خود را چهار قسمت نمائید. یک قسمت براى مناجات با خدا و یک قسمت براى امر معاش و یک قسمت براى معاشرت با برادران و دوستان مورد اعتمادى که عیب‌هاى شما را به شما گوشزد می‌کنند و در باطن به شما علاقه دارند. و یک قسمت براى لذّت و بهره‏‌برداری‌هاى غیر حرام؛ با این قسمت شما قدرت بر سه قسمت دیگر پیدا می‌کنید.» 

گچ و تخته

ارزش و قیمت هر شغلی به میزان، دوام، ضرورت و اهمیتِ اثر آن کار است. شغل تعلیم انسان‌ها چقدر برای انسان‌ها اثربخش است؟ تعلیم چقدر ضرورت دارد و تا کی اثر خود را نشان می‌دهد؟ این‌ها سؤالاتی است که برای فهم ارج معلم باید به آن بیاندیشیم و پاسخ دهیم.

شغل معلّمی تعلیم است. البته مهم‌تر از تعلیم، تربیت انسان‌ها برای استفاده درست از علم است چرا که تا تربیت صحیحی نباشد، علم به تنهایی نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه چه بسا ضررهای جبران‌ناپذیری نیزبه همراه خواهد داشت.

میزان اثر بخشی علم
جواب همه سؤالات ذکر شده بسته به شناسایی اثر و ارزش علم است. علم، اثری غیر قابل انکار در زندگی بشر دارد. قرآن کریم مقایسه بود و نبود علم در انسان‌ها را با توجه به وضوح برتری علم بر جهل، به فطرت انسان‌ها وانهاده و می‌فرماید:« هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْباب‏ [زمر/9] آیا کسانى که مى‏‌دانند با کسانى که نمى‏‌دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر مى‏‌شوند!»